Παρά το γεγονός ότι πέρασαν μόλις 20 μήνες από την ψήφιση του Νόμου 4519/2018 για τους Φορείς Διαχείρισης, το υπουργείο Περιβάλλοντος επέλεξε να ξεκινήσει μια ακόμα διαβούλευση για το μέλλον των Φορέων Διαχείρισης, προαναγγέλλοντας ουσιαστικά, τη μεταρρύθμιση του συστήματος με υπαγωγή των Φορέων Διαχείρισης στις αιρετές Περιφέρειες.
Η ηγεσία του Υπουργείου όμως, δεν θα πρέπει να αγνοήσει το γεγονός πως ο διάλογος – διαβούλευση για το Εθνικό Σύστημα ΠΠ έχει ήδη γίνει στα πλαίσια του Εθνικού Διαλόγου το 2014, καταλήγοντας μάλιστα σε συγκεκριμένα και εν πολλοίς Ομόφωνα Πορίσματα. Η Ομοφωνία σχετικά με την καταλληλότητα του σημερινού συστήματος διαχείρισης και διοίκησης των Προστατευόμενων Περιοχών της χώρας, επιβεβαιώθηκε ακόμα μία φορά στην ημερίδα του ΥΠΕΝ την περασμένη Τετάρτη, και μάλιστα πιο έντονα από ποτέ. Αποτέλεσε κοινή θέση όλων των εμπλεκόμενων φορέων, πως οι Φορείς Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών αποτελούν το καταλληλότερο σχήμα για τη διαχείριση και διοίκησή τους, όμως χρειάζονται στήριξη από την Πολιτεία ώστε να βελτιώσουν την λειτουργία τους και επιλύσουν τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν. Πειραματισμοί, ριζική μεταρρύθμιση του συστήματος και η υπαγωγή των Φορέων Διαχείρισης στις Περιφέρειες, απορρίφθηκαν κατηγορηματικά.
Στις τοποθετήσεις όλων των φορέων που συμμετείχαν στην ημερίδα, αναδείχθηκε πως το πρόβλημα πάντα ήταν η απουσία στήριξης από την Πολιτεία η οποία μεταφράζετε σε προβλήματα χρηματοδότησης, στελέχωσης και γραφειοκρατίας. Οι Φ.Δ. αφέθηκαν να λειτουργήσουν χωρίς τα βασικά εργαλεία που είναι οι πόροι και το νομοθετική κατοχύρωση. Αυτά, το υπουργείο διαχρονικά τα αρνήθηκε από τους ΦΔ. Δεν φρόντισε να τους στελεχώσει επαρκώς με μόνιμο προσωπικό, δεν τους χρηματοδότησε ποτέ όπως θα έπρεπε και δεν τους κατοχύρωσε τόσο αυτούς όσο και την λειτουργία τους καθώς ποτέ δεν θέσπισε τα απαραίτητα θεσμικά εργαλεία: τα ΠΔ των περιοχών και τα Σχέδια Διαχείρισης.
Αποτελεί κοινή διαπίστωση πως οι Φ.Δ. αποτελούν δομές εδραιωμένες στην τοπική κοινωνία και έχουν κερδίσει σε μεγάλο βαθμό την αποδοχή των τοπικών κοινωνιών.
Η υπαγωγή τους όλα αυτά τα χρόνια απευθείας στον Υπουργό, έχει ως αποτέλεσμα οι ΦΔ να είναι απαλλαγμένοι – κατά το δυνατό – από τοπικά μικροσυμφέροντα και πιέσεις.
Ο Σύλλογός μας επεσήμανε έντονα πως η χώρα μας έχει αναλάβει συγκεκριμένες ευρωπαϊκές και διεθνείς υποχρεώσεις και ως εκ τούτου, δεν είναι δυνατόν εθνικής σημασίας ζητήματα, εθνικές υποχρεώσεις, η μη τήρηση των οποίων επιφέρει πρόστιμα στην χώρα, να διαχειρίζονται τοπικά. Αυτό δεν αφορά μόνο στα Εθνικά Πάρκα, η περίπτωση των οποίων είναι προφανής, αναφερόμαστε σε όλες τις Π.Π. οι οποίες θεσμοθετήθηκαν ως αποτέλεσμα ευρωπαϊκών – διεθνών υποχρεώσεων, η μη τήρηση των οποίων θα επιφέρει πρόστιμα στην χώρα.
Σοφά άλλωστε, το άρθρο 24 του Συντάγματος επιτάσσει πως η προστασία του φυσικού περιβάλλοντος αποτελεί υποχρέωση του κράτους. Νομικά, ως κράτος νοείται η κεντρική κρατική εξουσία σε αντίθεση με την τοπική αυτοδιοίκηση. Οτιδήποτε άλλο είναι καταφανέστατα αντισυνταγματικό.
Αλλά ακόμα και μέσα από μια καθαρά χωροταξική προσέγγιση, διαπιστώνεται πως οι περιοχές ευθύνης των Φ.Δ. καθώς και οι Προστατευόμενες Περιοχές δεν ακολουθούν τα γεωγραφικά όρια μιας περιφέρειας, αλλά εκτείνονται συχνά σε δύο ή και σε τρεις περιφέρειες. Η διαίρεσή τους λοιπόν είναι πρακτικά και κυρίως επιστημονικά και διαχειριστικά αδύνατη.
Καλούμε την ηγεσία του Υπουργείου να λάβει σοβαρά υπόψη την κοινή στάση του Συλλόγου των εργαζομένων στους Φορείς Διαχείρισης, του Συντονιστικού Δικτύου των Προέδρων των Φ.Δ., των Περιβαλλοντικών ΜΚΟ καθώς και του συνόλου της Επιστημονικής κοινότητας, και να εγκαταλείψει τις αρχικές τις σκέψεις για υπαγωγή των Φορέων Διαχείρισης στις Περιφέρειες.
Το Υπουργείο Περιβάλλοντος θα πρέπει να στηρίξει τους ΦΔ και να τους εξασφαλίσει ένα σταθερό περιβάλλον ώστε να λειτουργήσουν όπως πρέπει, επιλύοντας επιτέλους και το εργασιακό πρόβλημα όλων των εργαζομένων.
Είναι πλέον κοινός τόπος, πως η ομαλή λειτουργία των Φορέων Διαχείρισης αλλά και της γενικότερης διαχείρισης και προστασίας του φυσικού μας πλούτου, περνάει μέσα από το αλληλένδετο τρίπτυχο:
Δεν νοείται άλλωστε Υπουργείο Περιβάλλοντος χωρίς τις προστατευόμενες περιοχές
Την ώρα που η συζήτηση στην παγκόσμια κοινότητα για την κλιματική αλλαγή είναι πιο έντονη και πιο επίκαιρη από ποτέ, στη χώρα μας δεν επιτρέπεται ούτε πισωγύρισμα ούτε αμφιβόλου αποτελέσματος πειραματισμοί. Ούτε βεβαίως χρειάζεται να πρωτοτυπήσουμε παγκοσμίως.
